4.1 Opis bioindykatorów

Rośliny wyższe

Odnowienia topoli czarnej (Populus nigra) Ponieważ pojawianie się zarośli topoli czarnej i jej mieszańców (Populus x canadensis) może zachodzić tylko na świeżych, pozbawionych roślinności piaszczystych i żwirowych aluwiach, ich powierzchniowe wystąpienia wskazują na dynamiczne procesy kształtowania koryta rzecznego. Odnowienia wierzby białej (Salix alba) i wierzby kruchej (Salix fragilis) w strefie brzeżnej Odnowienia wierzby białej i wierzby kruchej na świeżych, przeważnie drobnoziarnistych aluwiach, wskazują na dynamiczne procesy fluwialne. -na namułach Odnowienia wierzby białej i wierzby kruchej, na namułach, w rejonach spiętrzeń wody, wskazują na wykształcanie się lasów łęgowych w procesie naturalnej sukcesji roślinnej. Olsza szara (Alnus incana) Jest wskaźnikiem dynamicznych procesów fluwialnych. Rośnie na gruboziarnistych aluwiach, przede wszystkim w rejonie pogórza. W czeskim odcinku biegu Odry dochodzi do okolic miasta Bohumín, natomiast na odcinkach polskim i niemieckim nie spotyka się jej naturalnych stanowisk. Śnieżyczka przebiśnieg (Galanthus nivalis) i kokorycz pusta (Corydalis cava) Charakteryzują żyzne siedliska lasów łęgowych i wilgotnych mezofilnych lasów liściastych, na luźnych, łatwo przepuszczalnych glebach znacznej miąższości i zmiennych stosunkach wodnych. Podczas gdy śnieżyczka przebiśnieg znajduje optimum występowania w fitocenozach związku Alno-Ulmion, to kokorycz pusta ma swoje optimum w zbiorowiskach należących do związku Carpinion. Rutewka żółta (Thalictrum flavum) i rutewka wąskolistna (Thalictrum lucidum) Oba gatunki rutewek są wskaźnikami ekstensywnie użytkowanych łąk (na obszarze naturalnych terenów zalewowych) o zmiennym poziomie wód gruntowych. W czeskiej części doliny Odry występuje jedynie rutewka wąskolistna. Czarcikęs łąkowy (Succisa pratensis) Jest wskaźnikiem ubogich łąk zmienno-wilgotnych i torfowisk niskich. Intensywne rolnicze użytkowanie tych siedlisk w przeszłości spowodowało silny spadek występowania tego gatunku. Dzięki stopniowemu wprowadzaniu gospodarki ekstensywnej stał się znowu liczniejszy. Selernica żyłkowana (Cnidium dubium) Jej obecność charakteryzuje umiarkowanie żyzne łąki, o zmiennych warunkach wilgotnościowych, zwłaszcza podmokłe, okresowo zalewane wodami powierzchniowymi lub wskutek podnoszenia się poziomu wód gruntowych. Kotewka orzech wodny (Trapa natans) Roślina ta jest wskaźnikiem eutroficznych, łatwo nagrzewających się starorzeczy o głębokości do 2 m, cechujących się zmiennym poziomem lustra wody. Okrężnica bagienna (Hottonia palustris) Okrężnica bagienna jest wskaźnikiem płytkich, okresowo również wysychających starorzeczy często na ocienionych stanowiskach w lasach łęgowych.

Ryby

Piekielnica (Alburnoides bipunctatus) Stanowi wskaźnik dynamicznych, szybko płynących odcinków rzek o czystym, żwirowym dnie. Jest wrażliwa na zanieczyszczenia i niską zawartość tlenu w wodzie. Jaś (Leuciscus idus) Wskazuje na funkcjonalną łączność głównego koryta rzeki z odnogami bocznymi i starorzeczami. Nie występuje na czeskim odcinku Odry. Świnka (Chondrostoma nasus) Jest wskaśnikiem dynamicznych odcinków biegu rzeki z na przemian spokojniejszymi, głębszymi dołami i bystrzynami o żwirowym dnie. Brzana (Barbus barbus) Charakteryzuje odcinki rzek o bystrym nurcie, dobrze natlenionej wodzie i kamienistym podłożu. Piskorz (Misgurnus fossilis) Jest wskaśnikiem starorzeczy o mulistym dnie, bujnie porośniętych makrofitami, podlegających znacznym wahaniom poziomu lustra wody, a nawet na krótko wysychających. Miętus (Lota lota) Jego obecność wskazuje na bliski naturalnemu stan rzeki o urozmaiconym podłożu i różnorodnej strefie dennej i brzegowej. Preferuje czyste, dobrze natlenione wody. Sum (Silurus glanis) Jest wskaśnikiem dużych ciepłych starorzeczy i wolno płynących meandrujących odcinków rzek o urozmaiconym podłożu i zróżnicowanej strefie brzegowej w krainach brzany i leszcza. Certa (Vimba vimba) Wskazuje na drożność rzeki. Dalekie wędrówki na tarliska są znane i udokumentowane dla polskiego i polsko-niemieckiego odcinka Odry.

Ptaki lęgowe

Sieweczka rzeczna (Charadrius dubius) Jej obecność wskazuje na dynamiczne procesy fluwialne. Odbywa lęgi na pozbawionych roślinności piaszczystych i żwirowych łachach lub wyspach rzecznych. Brodziec piskliwy (Actitis hypoleucos) Jest wskaźnikiem dynamicznych procesów kształtowania koryta rzecznego. Gniazduje w strefie brzegowej na słabo porośniętych żwirowych aluwiach w pierwszym stadium sukcesji. Rybitwa rzeczna (Sterna hirundo) i rybitwa białoczelna (Sterna albifrons) Wskazują na dynamiczne procesy fluwialne. Odbywają lęgi na otwartych piaszczystych wyspach rzecznych. Rycyk (Limosa limosa), krwawodziób (Tringa totanus) i kszyk (Gallinago gallinago) Są wskaźnikami biotopów otwartych wilgotnych i podmokłych łąk w dolinie rzeki, cechujących się płytkim poziomem wód gruntowych. Bąk (Botaurus stellaris) Jego obecność jest wskaźnikiem dobrze rozwiniętych, rozległych szuwarów trzcinowych. Kania czarna (Milvus migrans) i kania ruda (Milvus milvus) Są wskaźnikami starych lasów łęgowych połączonych z obfitującymi w ryby rzekami i starorzeczami. Czaplińce czapli siwej (Ardea cinerea) Są wskaźnikami lasów łęgowych funkcjonalnie połączonych z obfitującymi w ryby rzekami i starorzeczami. Kartowano kolonie lęgowe powyżej 10 gniazd. Brzegówka (Riparia riparia) i zimorodek (Alcedo atthis) Gniazdują w urwistych brzegach powstających wskutek intensywnych procesów erozji bocznej rzek. Dzięcioł średni (Dendrocopos medius) Jest wskaźnikiem starych drzewostanów grądowych i łęgów wiązowych o zachowanej strukturze wiekowej ze znacznym udziałem dębów.

<< Vorige | Nächste >>